Sau hàng loạt hành
động đơn phương, trái với luật pháp quốc tế trên Biển Đông, Trung Quốc còn đang
đe dọa thành lập một vùng Nhận diện phòng không (ADIZ) để kiểm soát vùng trời.
Các báo cáo về kế hoạch của Trung Quốc tuyên
bố ADIZ đã xuất hiện trên các phương tiện truyền thông từ cuối tháng 5 và biện
pháp khiêu khích này được cho là giống như những gì nước này đã làm trên biển
Hoa Đông nhằm củng cố yêu sách của mình.
Âm
mưu mới
Mối quan tâm về khả năng Trung Quốc thành lập
ADIZ gia tăng mạnh mẽ vào tháng 6 khi các chiến đấu cơ Trung Quốc liên tiếp xâm
nhập vào ADIZ của Đài Loan 5 lần trong 10 ngày - một động thái chưa từng có
tiền lệ. Đáng chú ý, việc máy bay quân sự Trung Quốc áp sát Đài Loan diễn ra
sau khi chiếc máy bay vận tải quân sự C-40A thuộc hải quân Mỹ nhận được sự cho
phép và bay vào không phận Đài Loan ngày 9/6.
Trước đó, vào ngày 31/5, tờ South China
Morning Post đã dẫn nguồn tin từ quân đội Trung Quốc cho hay, Bắc Kinh đang lên
kế hoạch thiết lập ADIZ ở Biển Đông. ADIZ được Trung Quốc đề xuất bao trùm cả
quần đảo Đông Sa (Pratas) ở phía Bắc Biển Đông, và cả 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường
Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Cũng theo nguồn tin này, Trung Quốc chỉ đang
chờ thời điểm công bố.
Tờ The Economist dẫn lời một cựu giảng viên
Học viện hải quân Đài Loan tại Cao Hùng cho biết, việc thiết lập ADIZ trên Biển
Đông đã được giới chức Trung Quốc "nhăm nhe" từ năm 2010, cùng thời
điểm nước này thông báo với Nhật Bản về việc cân nhắc thành lập ADIZ trên biển
Hoa Đông.
Xây dựng và phát triển trái phép các đảo nhân
tạo, đặc biệt là các đường băng và hệ thống radar được xây dựng trên các đá Chữ
Thập, Subi và Vành Khăn ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam diễn
ra nhiều năm qua là một phần kế hoạch ADIZ của Bắc Kinh.
Và một khi các máy bay chiến đấu của quân đội
Trung Quốc được đưa đến, chúng có thể tham gia cùng máy bay cảnh báo sớm và
chống ngầm để thực hiện các hoạt động tuần tra ADIZ.
Không
có cơ sở pháp luật quốc tế
Thực tế, ADIZ là không phận trên một khu vực,
ở đó việc giám sát và kiểm soát máy bay qua lại được thực hiện vì lợi ích an
ninh quốc gia của nước tuyên bố ADIZ. Điều đó có thể có nghĩa là các máy bay
dân sự sẽ cần báo cáo sự hiện diện của họ với kiểm soát không lưu Trung Quốc,
và có khả năng bị chặn nếu không làm. Trong khi nhiều quốc gia đưa ra ADIZ,
khái niệm này không được xác định hoặc quy định bởi bất kỳ điều ước hoặc cơ
quan quốc tế nào.
Trung Quốc đã thiết lập ADIZ đầu tiên vào năm
2013 trên biển Hoa Đông, bao trùm cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang tranh chấp
với Nhật Bản. Khi đó, Mỹ đã cấp tốc cho 2 oanh tạc cơ bay ngang vùng này mà
không hề xin phép, mục đích là chứng tỏ Mỹ không quan tâm gì đến quyết định về
ADIZ của Trung Quốc.
Tuy nhiên, việc Trung Quốc định thiết lập
ADIZ trên Biển Đông lại đi ngược với trật tự quốc tế dựa trên các quy tắc, cũng
như cản trở tự do hàng hải và hàng không.
Tướng Charles Brown, người sắp kế nhiệm Tướng
David Lee Goldfein làm Tham mưu trưởng Không quân Mỹ bày tỏ: “Nó tác động đến tất
cả các quốc gia và nó thực sự chống lại một Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi
mở, ảnh hưởng đến việc bay, đi tàu và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc
tế".
Giám đốc Viện nghiên cứu hàng không vũ trụ
Trung Quốc có trụ sở tại Alabama (Mỹ), ông Brendan Mulvaney thì cho rằng, tuyên
bố thành lập ADIZ trên Biển Đông sẽ làm gia tăng căng thẳng quan hệ với Mỹ và
gây ra những rạn nứt không thể khắc phục trong quan hệ với các nước láng
giềng.
"Một ADIZ mới có thể mang lại một số lợi
ích chiến lược khiêm tốn cho Trung Quốc bằng cách kiểm soát một khía cạnh khác
của Biển Đông. Nhưng một tuyên bố như vậy về Biển Đông - vốn là trọng tâm của
một cuộc tranh chấp lãnh thổ 6 chiều, dường như khó hiểu đối với vùng biển, đảo
và rạn san hô trên đại dương - sẽ củng cố nhận thức rằng Trung Quốc đang viết
ra các quy tắc riêng bất chấp luật pháp quốc tế. Đây sẽ là một ví dụ khác về
việc Trung Quốc coi thường luật pháp quốc tế, không tuân theo trật tự thế giới
và các chuẩn mực quốc tế hiện nay", ông Brendan Mulvaney nhấn mạnh.
Đồng ý với quan điểm này, Bộ trưởng Quốc
phòng Philippines Delfin Lorenzana hồi cuối tháng 6 khẳng định: "Nếu Trung
Quốc tuyên bố ADIZ với toàn bộ Biển Đông, điều đó đồng nghĩa họ đã cướp lấy một
vùng biển rộng lớn vốn luôn rộng mở cho các hoạt động đánh bắt cá và tự do đi
lại. Nếu Trung Quốc vẫn nhất quyết hành động, nguy cơ xảy ra các tính toán sai
lầm trên biển sẽ lên cao, dẫn tới các căng thẳng leo thang trong khu
vực".
Ông Delfin Lorenzana khẳng định, Trung Quốc
cũng sẽ vi phạm quyền của các nước liên quan đến những vùng đặc quyền kinh tế
theo Công ước quốc tế của Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) mà nước này đã ký
kết.
“UNCLOS cung cấp một khuôn khổ cho việc quản
lý các đại dương. Nhiều quốc gia sẽ coi ADIZ này là bất hợp pháp và vi phạm luật
pháp quốc tế”, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Lorenzana nói.
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản
Taro Kono cũng lên tiếng về các hành xử của Trung Quốc trên Biển Đông, gọi
những hoạt động của Bắc Kinh trong khu vực chiến lược quan trọng này là
"vô cùng đáng báo động".
Gậy
ông đập lưng ông
Phân tích kỹ hơn, TS Trần Công Trục, nguyên
Trưởng ban biên giới Chính phủ nêu rõ: “Tôi cho rằng Trung Quốc sẽ chuốc lấy
hậu quả rất lớn về mặt pháp lý nếu đưa ra một sự vận dụng, giải thích mà cố
tình bất chấp tất cả những nguyên tắc luật pháp quốc tế có liên quan hoạt động
hàng không, trong lúc Trung Quốc vẫn đang là thành viên của Tổ chức Hàng không
dân dụng quốc tế (ICAO). Tôi cho rằng, tuyên bố đó về ADIZ nếu đưa ra sẽ bị vô
hiệu hóa, bởi vì các nước lớn có một nền hàng không mạnh chắc chắn sẽ có những
biện pháp để không chấp hành tất cả những điều phi lý mà Trung Quốc đưa
ra".
Trong trường hợp Trung Quốc vẫn cố tình thiết
lập ADIZ một cách bất hợp pháp để bảo vệ yêu sách phi lý của mình trên Biển
Đông, thì theo TS Trần Công Trục, hành động này càng làm cho quốc tế nhận rõ
hơn âm mưu, bản chất hoạt động của Trung Quốc và nước này sẽ rơi vào thế yếu về
mặt pháp lý, về mặt chính trị cũng như ngoại giao và đặc biệt về mặt an ninh
quốc phòng.
“Trong trường hợp ấy, Trung Quốc có thể bị
"gậy ông đập lưng ông", vừa không đạt được những bài bản đã tính toán
của họ trên Biển Đông, khu vực, kể cả vùng trời ở trên đó, lại vừa bị thua
thiệt, đuối lý, bất lợi và mất uy tín", TS Trần Công Trục nhấn mạnh.
Nói thêm về khía cạnh quan hệ ngoại giao
trong vấn đề này, học giả Peter Layton, Đại học Griffith, Australia thì nhận
định, trong bối cảnh dịch COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp ở Mỹ và các nước
phương Tây, Trung Quốc đang muốn tranh thủ để giễu võ, giương oai trong khu
vực.
Tuy nhiên, những động thái của Mỹ như cử tàu
chiến, máy bay chiến đấu và tàu sân bay tới Biển Đông, tập trận chung với
Philippines khiến Bắc Kinh hơi chùn, nhất là vào thời điểm quan hệ hai nước khá
căng thẳng. Cho nên, Trung Quốc cũng sẽ cân nhắc nhiều hơn tới quan điểm của Mỹ
trong vấn đề này.
Còn theo Giám đốc cơ quan Sáng kiến Minh bạch
Hàng hải (AMTI) Greg Poling, những hành động vừa qua của Bắc Kinh ở Biển Đông
là sự tiếp nối cách tiếp cận hung hăng hơn để khẳng định các yêu sách lãnh thổ
nhưng nó đang gây ra sự phẫn nộ hơn bao giờ hết của các nước láng giềng Đông
Nam Á. Trong bối cảnh đó, một tuyên bố về ADIZ sẽ gây tổn hại nghiêm trọng
trong quan hệ của Trung Quốc với các nước Đông Nam Á.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét