Sau khi thực hiện thành công chiến lược “Diễn biến hòa bình” làm tan rã
chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu, Mỹ tiếp tục sử dụng chiến lược
này để loại bỏ chính thể ở những quốc gia không chấp nhận vai trò lãnh đạo của
Oa-sinh-tơn. Trong đó, Vê-nê-du-ê-la đã và đang trở thành tâm điểm chống phá.
Vị thế của Vê-nê-du-ê-la trong chiến lược toàn cầu của Mỹ
Vê-nê-du-ê-la là quốc gia có vị trí hết sức quan trọng trong chiến lược
toàn cầu của Mỹ trên nhiều phương diện. Đặc biệt, trong cuộc cạnh tranh chiến
lược toàn diện với Trung Quốc và Nga hiện nay, Vê-nê-du-ê-la càng trở nên quan
trọng đối với Mỹ cả về kinh tế, chính trị và quân sự.
Về kinh tế, Mỹ theo đuổi toan tính kiểm soát nguồn dầu
mỏ khổng lồ của Vê-nê-du-ê-la1, hòng đánh bật ảnh hưởng của Trung
Quốc và Nga ra khỏi quốc gia này, hướng tới kiểm soát toàn bộ nguồn tài nguyên
dầu mỏ của thế giới. Theo các chuyên gia, đây là một trong những nội dung quan
trọng nhất, có ý nghĩa then chốt trong chiến lược toàn cầu của Mỹ, nhằm tiếp
tục duy trì vị thế cho đồng đô la được bảo đảm bằng tổng giá trị tài nguyên dầu
mỏ của thế giới và cũng là một trong những trụ cột của nền kinh tế Mỹ.
Về chính trị, Mỹ không chấp nhận tư tưởng cách mạng
Bô-li-va hay “chủ nghĩa xã hội thế kỷ 21” do cố Tổng thống Hu-gô Cha-vét khởi
xướng và người tiếp nối tư tưởng này là Tổng thống đương nhiệm Ni-cô-lát
Ma-đu-rô. Chính vì vậy, kể từ năm 1999, khi ông Hu-gô Cha-vét lên cầm quyền ở
Vê-nê-du-ê-la, Oa-sinh-tơn đã đẩy mạnh thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa
bình”, nhằm loại bỏ chính thể ở Ca-ra-cát, dựng lên một chính thể khác nhằm bảo
vệ lợi ích của Mỹ tại quốc gia này, nhưng chưa thành công. Hiện nay, Tổng thống
Mỹ Đô-nan Trăm - người từng tuyên bố không chấp nhận chủ nghĩa xã hội, đang ráo
riết đẩy nhanh quá trình thay đổi thể chế chính trị ở Vê-nê-du-ê-la.
Về quân sự, Mỹ đặc biệt lo ngại trước hoạt động của Nga
không chỉ đầu tư vào ngành khai thác dầu mỏ, mà còn là nhà cung cấp vũ khí
chính cho Vê-nê-du-ê-la. Hiện tại, Vê-nê-du-ê-la là quốc gia nhập khẩu vũ khí
lớn nhất của Nga ở Mỹ La-tinh. Mát-xcơ-va cũng đang nghiên cứu khả năng sử dụng
một căn cứ quân sự ở Vê-nê-du-ê-la trên cơ sở thỏa thuận đã ký kết giữa hai
bên; đồng thời, sử dụng các hải cảng, sân bay của Vê-nê-du-ê-la để bảo dưỡng kỹ
thuật và tiếp nhiên liệu cho lực lượng không quân và hải quân hoạt động ở Đại
Tây Dương và Thái Bình Dương. Đây có thể là biện pháp của Nga nhằm đáp trả sự
tăng cường hiện diện quân sự của Mỹ và NATO tại những quốc gia Đông Âu sát biên
giới Nga. Về phía Mỹ, nước này phản đối việc hợp tác quân sự giữa Nga và
Vê-nê-du-ê-la; đồng thời, tính đến phương án sau khi hai nước rút khỏi Hiệp ước
Các lực lượng hạt nhân tầm trung (INF), Mát-xcơ-va có thể bố trí những loại tên
lửa này trên lãnh thổ Vê-nê-du-ê-la để đáp trả quyết định của Mỹ biến châu Âu
thành căn cứ tên lửa khổng lồ sát biên giới Nga.
Chiến lược “Diễn biến hòa bình” của Mỹ ở Vê-nê-du-ê-la
Hoa Kỳ đang dựa vào Học thuyết Môn-rô2 được Quốc hội
nước này thông qua năm 1823, để tự cho mình quyền được can thiệp vào công việc
nội bộ của các quốc gia ở Mỹ La-tinh - nơi Oa-sinh-tơn coi là “sân sau” của họ.
Trên thực tế, Mỹ đang tìm mọi biện pháp ngăn chặn, kiềm chế sự ảnh hưởng ngày
càng tăng của Nga và Trung Quốc ở khu vực Mỹ La-tinh, nhất là khi chiến lược
“Vành đai và Con đường” của Trung Quốc đang động chạm tới “sân sau” của họ;
trong đó, Mỹ hết sức chú trọng ngăn cản việc thực thi dự án xây dựng Kênh đào
thế kỷ đi qua Ni-ca-ra-goa để thay thế Kênh đào Pa-na-ma do họ đang kiểm soát.
Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện đột phá xóa bỏ thể chế chính trị ở Vê-nê-du-ê-la
cũng như ở Cu-ba, Ni-ca-ra-goa, Bô-li-vi-a và các nước khác ở khu vực Mỹ
La-tinh đang ủng hộ dự án chiến lược “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc, đi
ngược quỹ đạo của Oa-sinh-tơn.
Để thực hiện chiến lược “Diễn biến hòa bình” loại bỏ chính thể ở
Vê-nê-du-ê-la, Mỹ đã và đang áp dụng nhiều biện pháp khác nhau.
Một là, tạo cớ để can thiệp. Thông qua bộ máy truyền thông
khổng lồ và nhận được sự hưởng ứng của truyền thông nhiều nước đồng minh, Mỹ
không ngừng lên án chính thể của Tổng thống Hu-gô Cha-vét trước đây và Tổng
thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô hiện nay là chế độ “độc tài”, “tham nhũng” và “vi phạm
nhân quyền”. Đồng thời, tiến hành cuộc chiến tranh thông tin - tâm lý trên quy
mô quốc tế, dựa vào những khó khăn và khủng hoảng kinh tế do tác động của nhiều
yếu tố: chủ quan và khách quan, bên trong và bên ngoài,… để kích động người dân
Vê-nê-du-ê-la xuống đường biểu tình đòi thay đổi lãnh đạo đất nước, với cáo
buộc “yếu kém và bất lực trong quản lý kinh tế”. Biện pháp này đã từng được Mỹ
sử dụng khá hiệu quả ở nhiều quốc gia, như: Nam Tư (dẫn tới cuộc chiến tranh
Cô-xô-vô năm 1999), Tuy-ni-di, Ai Cập, Li-bi và Xy-ri (trong các biến động
chính trị mang tên “Mùa Xuân A-rập”) và U-crai-na.
Hai là, hậu thuẫn lực lượng đối lập. Một trong những khiếm
khuyết rất nghiêm trọng trong hệ thống chính trị của Vê-nê-du-ê-la là chấp nhận
sự tồn tại của chế độ đa đảng chính trị. Ở Vê-nê-du-ê-la hiện nay, ngoài Ðảng
Xã hội chủ nghĩa thống nhất - đảng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động
đang nắm quyền lãnh đạo đất nước, còn có nhiều đảng phái chính trị khác không
chỉ được phép tồn tại mà còn có quyền tham gia ứng cử, đề cử vào quốc hội và
bầu cử tổng thống. Trong đó, đáng chú ý là các đảng đối lập, như: Công lý trước
tiên, Ý nguyện nhân dân, Hành động dân chủ, v.v. Trong cuộc bầu cử Quốc hội
Vê-nê-du-ê-la ngày 06-12-2015, các đảng đối lập đã giành chiến thắng và thống
nhất với nhau sẽ luân phiên trao ghế Chủ tịch Quốc hội Vê-nê-du-ê-la cho lãnh
đạo các đảng này. Ngày 05-01-2019, thành viên của Đảng Ý nguyện nhân dân là
Hoan Gu-ai-đô - nhân vật thân Mỹ và đã từng được Cục Tình báo Trung ương Mỹ
tuyển mộ, được trao quyền Chủ tịch Quốc hội Vê-nê-du-ê-la. Đây chính là cơ hội
để Mỹ hành động. Theo kịch bản được Oa-sinh-tơn soạn thảo, ngày 23-01-2019,
Hoan Gu-ai-đô tuyên bố là “Tổng thống lâm thời của Vê-nê-du-ê-la”. Ngay lập
tức, Mỹ và nhiều nước đồng minh tuyên bố công nhận Hoan Gu-ai-đô là “Tổng thống
hợp hiến duy nhất của Vê-nê-du-ê-la” và không công nhận Ni-cô-lát Ma-đu-rô là
tổng thống, mặc dù ông được người dân Vê-nê-du-ê-la bầu lên, thông qua cơ chế
dân chủ bỏ phiếu trực tiếp toàn dân và vừa tuyên thệ nhậm chức trước đó vài
ngày.
Ba là, thực hiện các biện pháp cấm vận, trừng phạt kinh tế và cô
lập ngoại giao. Lấy lý do “Vê-nê-du-ê-la gây nên mối đe dọa đặc biệt đối
với an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại của Mỹ”, Oa-sinh-tơn đã áp đặt các
biện pháp cấm vận, trừng phạt kinh tế đối với Ca-ra-cát. Từ năm 2013 đến 2017,
các lệnh cấm vận tài chính của Mỹ ước tính gây thiệt hại cho Vê-nê-du-ê-la
khoảng 350 tỷ USD. Đặc biệt, ngày 28-01-2019, Mỹ đã tung ra “đòn trừng phạt
hạng nặng” để chống lại chính quyền Tổng thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô. Mỹ đã phong
tỏa tất cả tài sản của Tập đoàn Dầu khí quốc doanh Vê-nê-du-ê-la (PDVSA) và mọi
khoản tiền mà Mỹ mua dầu của Vê-nê-du-ê-la sẽ chuyển vào một tài khoản được
đóng băng (bao gồm tiền mua dầu trong năm 2019 khoảng 11 tỷ USD và 7 tỷ USD tài
sản của công ty này ở Mỹ), nhằm cắt nguồn thu ngoại tệ từ dầu mỏ, đẩy chính
quyền Tổng thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô vào tình trạng khó khăn trong giải quyết
cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội trong nước. Không những vậy, Mỹ còn kêu gọi
các nước đồng minh không thừa nhận chính quyền hiện tại và tiến hành các biện
pháp cô lập ngoại giao đối với Vê-nê-du-ê-la.
Bốn là, kết hợp biểu tình, bạo loạn lật đổ chính quyền từ bên
trong với răn đe quân sự từ bên ngoài. Đây là phương thức mà Mỹ đã tiến
hành để lật đổ chính thể nhiều nước trên thế giới. Năm 2012, lấy cảm hứng từ
chiến dịch can thiệp quân sự vào Li-bi để tiêu diệt nhà lãnh đạo Ca-đa-phi, Mỹ
đã áp dụng kịch bản này để loại bỏ Tổng thống Hu-gô Cha-vét. Theo đó, từ bên
ngoài, Mỹ đã tổ chức một số tàu ngầm đột nhập vào vùng biển của Vê-nê-du-ê-la,
vừa làm nhiệm vụ trinh sát thăm dò, vừa khiêu khích hải quân nước này để tạo cớ
can thiệp quân sự. Bên trong Vê-nê-du-ê-la, Mỹ kích động các lực lượng đối lập
nổi loạn, buộc chính phủ Vê-nê-du-ê-la đáp trả. Tiếp đó, bộ máy truyền thông
tung tin cáo buộc Tổng thống Hu-gô Cha-vét “đàn áp người dân”, tạo tiền đề
thành lập chính phủ lâm thời và kêu gọi Mỹ can thiệp. Đặc biệt, trong cuộc đảo
chính do các lực lượng đối lập mà đứng đầu là Hoan Gu-ai-đô tiến hành vào ngày
30-4-2019 vừa qua, Mỹ sử dụng một nhóm lực lượng đối lập có vũ trang cùng một
số phần tử đào ngũ từ quân đội nước này làm nòng cốt để tạo nên hình ảnh một
lực lượng hậu thuẫn hùng hậu, kích động người dân xuống đường biểu tình nhằm
loại bỏ Tổng thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô. Để thực hiện kịch bản này, thủ lĩnh các
lực lượng đối lập Hoan Gu-ai-đô dựng sẵn băng ghi hình mô tả hình ảnh của ông
nhận được “sự ủng hộ của Quân đội Vê-nê-du-ê-la” đã sẵn sàng lật đổ Tổng thống
Ni-cô-lát Ma-đu-rô. Bên cạnh đó, Mỹ và phe đối lập tìm mọi cách lôi kéo, mua
chuộc các lãnh đạo thân tín chủ chốt của Tổng thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô và Quân
đội Vê-nê-du-ê-la để tiến hành đảo chính quân sự. Đồng thời, bộ máy truyền
thông tung tin “Ni-cô-lát Ma-đu-rô đã bỏ chạy sang Cu-ba trên một chuyến bay
đặc biệt”; tìm mọi cách để chia rẽ, kích động để tiếp tục các cuộc biểu tình,
bạo loạn có thể dẫn đến một cuộc nội chiến. Từ đó, “Tổng thống lâm thời” Hoan
Gu-ai-đô sẽ kêu gọi Mỹ can thiệp quân sự.
Đến thời điểm này, các biện pháp chiến lược “Diễn biến hòa bình” của Mỹ
ở Vê-nê-du-ê-la cơ bản đã thất bại. Tuy nhiên, Mỹ vẫn chưa từ bỏ toan tính lật
đổ chính quyền của Tổng thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô và thay bằng một chính thể
chịu sự kiểm soát của Oa-sinh-tơn. Do đó, các chuyên gia dự báo trong thời gian
tới, tình hình Vê-nê-du-ê-la sẽ diễn biến phức tạp, gay gắt hơn. Nếu chính
quyền của Tổng thống Ni-cô-lát Ma-đu-rô không có những giải pháp hữu hiệu để
giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội; ngăn chặn âm mưu cấu kết giữa lực
lượng bên trong với các thế lực thù địch bên ngoài; tìm tiếng nói chung với phe
đối lập,… thì nguy cơ bùng phát nội chiến tại nước này là rất cao. Khi đó, Mỹ
có thể trực tiếp hoặc thông qua một cuộc chiến tranh ủy nhiệm để can thiệp quân
sự vào Vê-nê-du-ê-la. Điều đó có thể kéo theo cả Nga và Trung Quốc can dự để
bảo vệ lợi ích của họ tại Vê-nê-du-ê-la, biến nước này thành một Li-bi, I-rắc
hoặc Xy-ri thứ hai và khu vực Mỹ La - tinh có nguy cơ trở thành một “lò lửa
Trung Đông” mới.
Đại tá LÊ THẾ MẪU - Đại tá NGUYỄN ĐỨC XIỂN
______________
1 - Chiếm tới gần 25% trữ lượng dầu mỏ của các nước thành viên OPEC, lớn
hơn trữ lượng của A-rập Xê-út (21,9%), I-ran (12,8%), I-rắc (12,1%) và Cô-oét
(8,4%).
2 - Theo Học thuyết này, bất kỳ nỗ lực nào của các nước bên ngoài can
thiệp vào các nước thuộc Bắc Mỹ và Nam Mỹ đều bị Hoa Kỳ xác định là “hành động
xâm lược”, buộc Oa-sinh-tơn phải can thiệp để ngăn chặn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét