PHÁT HUY TRUYỀN THỐNG 90 NĂM, TIẾP TỤC ĐỔI MỚI, NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC DÂN VẬN CỦA ĐẢNG TRONG TÌNH HÌNH MỚI

 

Tháng 10/1999, nhân kỷ niệm 50 năm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài báo “Dân vận” (ngày 15/10/1949), theo đề nghị của Ban Dân vận Trung ương, Bộ Chính trị (khóa VIII) đã đồng ý chọn ngày 15/10/1930 là Ngày truyền thống công tác Dân vận của Đảng và là Ngày Dân vận của cả nước để đẩy mạnh việc học tập và thực hiện những lời dạy của Bác¹.

Dưới ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin và những trải nghiệm trong hành trình đi tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh đã tìm ra con đường cho cách mạng Việt Nam với vai trò lãnh đạo của một đảng cách mạng chân chính. Nguồn gốc sức mạnh của Đảng là từ sức mạnh to lớn của Nhân dân, sự gắn bó máu thịt giữa Đảng với Nhân dân, niềm tin của Nhân dân đối với Đảng. Thực hiện quan điểm, tư tưởng đó, Nguyễn Ái Quốc bắt tay vào công việc vận động quần chúng yêu nước; thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Quảng Châu, Trung Quốc (năm 1925). Người trực tiếp huấn luyện những chiến sĩ trung kiên làm hạt nhân tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, gieo niềm tin cách mạng và tinh thần đoàn kết trong các giai tầng xã hội qua tác phẩm Đường Cách mệnh (năm 1927), tạo nên bước ngoặt lịch sử bằng việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam vào ngày 03/02/1930. Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng đã xác định những nội dung cơ bản nhất của cách mạng Việt Nam và đề ra sách lược thu hút, tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân thành lực lượng cách mạng đi theo lá cờ tiên phong của Đảng. Thời kỳ này, xác định tập hợp lực lượng quần chúng là nhiệm vụ chính trị cấp thiết để đối phó với “khủng bố trắng” và chính sách mị dân của chính quyền thuộc địa, Hội nghị Trung ương lần thứ nhất (từ ngày 14 - 31/10/1930 tại Hồng Kông) đã thông qua các Án nghị quyết về công nhân vận động, nông dân vận động, cộng sản thanh niên vận động, phụ nữ vận động, quân đội vận động, vấn đề cứu tế và đồng minh phản đế. Nghị quyết xác định rõ: “Trong các Đảng bộ thượng cấp (từ thành và tỉnh ủy trở lên) phải tổ chức ra các Ban chuyên môn về các giới vận động”², đặt nền tảng cho sự ra đời nhanh chóng hệ thống Ban chuyên môn và đội ngũ cán bộ về các giới vận động của Đảng, gồm: Công vận, Nông vận, Thanh vận, Phụ vận, Quân đội vận, Mặt trận phản đế làm nhiệm vụ tổ chức, tập hợp lực lượng, giáo dục, vận động quần chúng nhân dân tham gia các phong trào đấu tranh chống áp bức, bóc lột, đòi dân sinh, dân chủ dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Những cán bộ, đảng viên lớp đầu tiên đã thực hiện “vô sản hóa”, “ba cùng” với nhân dân, tuyên truyền, giác ngộ và thành lập các tổ chức quần chúng đoàn kết xung quanh Đảng, tạo sức mạnh, động lực cho cách mạng theo đường lối “Đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Cao trào cách mạng 1930 - 1931, đỉnh cao là phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh là mốc son sáng chói đánh dấu việc lần đầu tiên một đảng cách mạng dù còn rất non trẻ đã thể hiện vai trò, bản lĩnh, uy tín, sức chiến đấu và khả năng to lớn trong việc lãnh đạo, đoàn kết, huy động quần chúng nhân dân. Chỉ với vài nghìn đảng viên, Đảng đặt niềm tin tuyệt đối vào sức mạnh to lớn của nhân dân, gắn bó máu thịt, thấu hiểu nguyện vọng của nhân dân, dựa vào sự ủng hộ của nhân dân; tuyên truyền giác ngộ nhân dân hiểu rõ con đường giành độc lập, tự do, mưu cầu hạnh phúc; tổ chức tập hợp nhân dân vào mặt trận, đoàn thể chính trị - xã hội với hình thức linh hoạt; hướng dẫn quần chúng đấu tranh từ thấp đến cao, đồng tâm hợp lực Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, làm nên thắng lợi Cách mạng tháng Tám năm 1945, khai sinh Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 02/9/1945, mở ra kỷ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - kỷ nguyên độc lập, tự do và xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (giai đoạn 1945 - 1954), nhận rõ nguy cơ kẻ thù phá hoại mối quan hệ mật thiết giữa Đảng và Nhân dân, Chỉ thị về công tác dân vận của Ban Thường vụ Trung ương Đảng ngày 01/9/1947 nhấn mạnh: “Quân địch đang dùng những thủ đoạn tàn bạo, xảo trá, hòng chia rẽ lừa dối nhân dân và làm cho nhân dân hoang mang. Vậy công việc dân vận trong lúc này là một công tác quan trọng của Hội”³. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã yêu cầu “Ta phải liên lạc mật thiết với dân chúng. Không được rời xa dân chúng. Rời xa dân chúng là cô độc. Cô độc thì nhất định thất bại”⁴. Đặc biệt, ngày 15/10/1949, Người viết bài “Dân vận” đăng trên báo Sự thật, cơ quan Trung ương của Đảng. Có thể nói đây là cương lĩnh hoàn chỉnh của Đảng về công tác Dân vận, làm nền tảng cho việc phát huy công tác vận động quần chúng để thực hiện nhiệm vụ cách mạng trên cơ sở “lãnh đạo nhân dân bằng cách tuyên truyền, giải thích, cổ động, giáo dục, tổ chức nhân dân, dựa vào dân để thực hiện nguyện vọng chính đáng của nhân dân”⁵. Với sự thống nhất và mở rộng Mặt trận Liên Việt, sự phát triển rộng khắp của các đoàn thể nhân dân, ta đã xây dựng lực lượng chính trị hùng hậu thực hiện toàn dân đánh giặc. Phong trào Thi đua ái quốc do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động, được mọi tầng lớp nhân dân hưởng ứng sâu rộng, khơi dậy ý chí cách mạng, nhiệt huyết phấn đấu, hy sinh, thi đua lao động, sản xuất vì Tổ quốc; đồng thời, tăng cường công tác địch vận, làm tan rã hàng ngũ ngụy quân, ngụy quyền, v.v. Nhờ đó, tạo sức mạnh cho sự nghiệp kháng chiến kiến quốc thắng lợi, đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

Giai đoạn 1954 - 1975, đất nước tạm thời bị chia cắt hai miền, miền Bắc trở thành hậu phương lớn chi viện sức người, sức của cho sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ ở miền Nam. Ngày 10/9/1955, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ra đời, tăng cường đoàn kết mọi lực lượng, động viên đồng bào, chiến sĩ nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tất cả vì miền Nam ruột thịt. Tại miền Nam, ngày 20/12/1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam được thành lập. Công tác dân vận được triển khai sâu rộng trong các cấp, ngành, lĩnh vực, tầng lớp nhân dân trong nước và nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới; phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại, tạo sức mạnh tổng hợp “đánh cho Mỹ cút - Ngụy nhào”, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vào ngày 30/4/1975.

Bước vào thời kỳ đổi mới, Báo cáo chính trị tại Đại hội VI của Đảng (năm 1986), nhấn mạnh bài học đầu tiên trong 04 bài học lớn được rút ra qua thực tiễn cách mạng, đó là: “Trong toàn bộ hoạt động của mình, Đảng phải quán triệt tư tưởng “lấy dân làm gốc”, xây dựng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân lao động”; “phải đặc biệt chăm lo củng cố sự liên hệ giữa Đảng và Nhân dân”⁶. Tư tưởng này tiếp tục được Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991), bổ sung, phát triển (năm 2011) khẳng định: “Sự nghiệp cách mạng là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Chính nhân dân là người làm nên những thắng lợi lịch sử. Toàn bộ hoạt động của Đảng phải xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân. Quan liêu, tham nhũng, xa rời nhân dân sẽ dẫn đến những tổn thất khôn lường đối với vận mệnh của đất nước, của chế độ xã hội chủ nghĩa và của Đảng”. Các Báo cáo chính trị của các Đại hội Đảng toàn quốc luôn chú trọng kiểm điểm, đánh giá về xây dựng, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, dân chủ xã hội chủ nghĩa và quyền làm chủ của nhân dân, từ đó đề ra phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp đối với công tác vận động quần chúng phù hợp từng giai đoạn cụ thể. Nhằm tăng cường sự lãnh đạo đối với công tác dân vận, Đảng đã ban hành nhiều văn bản, nổi bật là: Nghị quyết số 08B-NQ/HNTW, ngày 27/3/1990 về “Đổi mới công tác quần chúng của Đảng, tăng cường mối quan hệ giữa Đảng và Nhân dân”; Chỉ thị số 30-CT/TW, ngày 18/02/1998 về “Xây dựng và thực hiện Quy chế Dân chủ ở cơ sở”; Quyết định số 290-QĐ/TW, ngày 25/02/2010 về “Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị”; Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 03/6/2013 về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”, khẳng định 05 quan điểm, 07 nhiệm vụ thực hiện công tác dân vận trong tình hình mới. Các văn bản tạo điều kiện cho nhân dân, các tổ chức quần chúng tham gia góp ý, giám sát, phản biện góp phần xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, như: Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 về việc ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Quyết định số 218-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 ban hành quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; Quyết định số 124-QĐ/TW, ngày 02/02/2018 về giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên. Qua đó, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, hệ thống chính trị đối với công tác dân vận trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và nỗ lực của cả hệ thống chính trị, công tác dân vận tiếp tục được tăng cường, đổi mới, đạt nhiều kết quả tích cực. Công tác dân vận của cơ quan nhà nước được chú trọng đẩy mạnh, việc thực hiện “Năm dân vận chính quyền” với 06 nội dung trọng tâm được triển khai đồng bộ ở các cấp chính quyền theo hướng “thật sự tin dân, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân, có trách nhiệm với dân”. Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội hướng về cơ sở, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, mở rộng hoạt động giám sát, phản biện, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền. Các phong trào thi đua yêu nước được đẩy mạnh gắn với việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và phong trào Thi đua “Dân vận khéo” với hàng vạn mô hình, điển hình tiêu biểu,… làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Dân vận” lan tỏa mạnh mẽ vào thực tiễn cuộc sống. Đội ngũ cán bộ dân vận được kiện toàn, nâng cao năng lực tham mưu cho Đảng lãnh đạo, đổi mới công tác dân vận, góp phần tạo đồng thuận xã hội, động viên các tầng lớp nhân dân tham gia sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Kết quả đó góp phần củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, tiếp tục khẳng định cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” trong thực tiễn. Ghi nhận những đóng góp của ngành Dân vận, tập thể Ban Dân vận Trung ương được Đảng, Nhà nước trao tặng danh hiệu: Huân chương Sao vàng (năm 2002), Huân chương Hồ Chí Minh (năm 2015), Huân chương Lao động hạng Nhất (năm: 2010, 2015, 2019) và nhiều phần thưởng cao quý khác.

Phát huy truyền thống, tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong tình hình mới

Trải qua 90 năm xây dựng và trưởng thành, công tác dân vận luôn là một bộ phận quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, có ý nghĩa chiến lược đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng, góp phần bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, củng cố và tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân. Một trong những bài học kinh nghiệm được rút ra, đó là: “Trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, luôn xác định “dân là gốc”, thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; kiên trì thực hiện đúng nguyên tắc: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân. Đảng phải chăm lo đầy đủ và sâu sắc đến đời sống, lợi ích của nhân dân; xây dựng mối quan hệ gắn bó máu thịt với nhân dân; dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng, lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ, đảng viên. Để củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, phải kiên quyết, tích cực làm trong sạch đội ngũ cán bộ của Đảng, khắc phục các hiện tượng sa sút, thoái hóa về phẩm chất, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, củng cố và xây dựng các tổ chức đảng thật trong sạch, vững mạnh, làm cho Đảng thật sự là người lãnh đạo, người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”⁷.

Thời gian tới, tình hình quốc tế, khu vực có nhiều thay đổi phức tạp, nhanh chóng, khó lường; tình hình trong nước vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức về kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh, đời sống nhân dân; công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, kiểm soát quyền lực còn một số hạn chế phải nhanh chóng khắc phục.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII tiếp tục xây dựng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh, đối ngoại, phát triển đất nước ở mức độ cao hơn. Động lực phát triển của đất nước giai đoạn tới chính là tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, văn hóa và con người Việt Nam, sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại. Nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc là năng lực lãnh đạo của Đảng, xây dựng Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Trên cơ sở đó, công tác dân vận của Đảng phải tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng đáp ứng yêu cầu đặt ra, tập trung vào những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau:

Một là, tiếp tục tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, hành động về công tác dân vận của các cấp ủy đảng và của cả hệ thống chính trị; phát huy vai trò của nhân dân tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước trong sạch, vững mạnh. Đổi mới công tác dân vận theo hướng thiết thực, sáng tạo; lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức bộ máy và chất lượng cán bộ, đảng viên; tạo đồng thuận, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, phát huy sức mạnh to lớn của khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Hai là, tập trung làm tốt công tác dân vận của các cơ quan nhà nước các cấp, trọng tâm là: (1). Phát huy vai trò tham gia của nhân dân trong quá trình xây dựng, thực hiện chính sách, pháp luật; bảo đảm hài hòa lợi ích hợp pháp, chính đáng giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân gắn với lợi ích quốc gia - dân tộc, quan tâm địa bàn khó khăn, đối tượng yếu thế trong xã hội. Tiếp tục hoàn thiện, cụ thể hóa cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Nâng cao chất lượng, khắc phục tính hình thức trong hoạt động tiếp xúc cử tri, hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tiếp dân, đối thoại, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của nhân dân. (2). Nâng cao đạo đức công vụ, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc thực thi công vụ; phát huy vai trò gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ quản lý, lãnh đạo, người đứng đầu trước nhân dân. Kiên quyết phê phán, đấu tranh biểu hiện thờ ơ, vô cảm, quan liêu, hách dịch, cửa quyền, nhũng nhiễu, thiếu trách nhiệm với nhân dân; đồng thời, nâng cao trách nhiệm công dân, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật. (3). Thực hiện tốt Quy chế Dân chủ cơ sở, sâu sát cơ sở, lắng nghe tâm tư, kịp thời giải quyết nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của nhân dân; khắc phục tình trạng chậm hoặc không nắm được tình hình nhân dân. Tập trung xử lý dứt điểm, kịp thời các vấn đề bức xúc liên quan trực tiếp đến đời sống nhân dân, các vụ khiếu kiện đông người, vượt cấp, kéo dài, tránh để hình thành và lan rộng các điểm nóng về an ninh, trật tự xã hội.

Ba là, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, thực hiện tốt phong trào Thi đua “Dân vận khéo”, tích cực tuyên truyền, biểu dương, nhân rộng các mô hình, điển hình về công tác dân vận. Phát huy vai trò, tích cực đổi mới nội dung, phương thức hoạt động và tổ chức của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các hội quần chúng theo hướng có trọng tâm, thực chất, hiệu quả hơn; nâng cao hiệu quả giám sát và phản biện xã hội. Quan tâm lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng và có cơ chế, chính sách động viên đội ngũ cán bộ làm công tác mặt trận, dân vận, đoàn thể; kiên quyết không bố trí cán bộ thiếu gương mẫu, đạo đức kém, vi phạm kỷ luật làm công tác dân vận.

Bốn là, tăng cường công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, công tác phòng, chống tham nhũng; nâng cao vai trò, trách nhiệm và tính gương mẫu của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, các cơ quan, tổ chức; kiên quyết đấu tranh với những quan điểm, luận điệu sai trái.

Năm là, phối hợp, thực hiện có hiệu quả Quy chế công tác Dân vận của hệ thống chính trị; tích cực đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng về công tác dân vận.

Trong chặng đường phát triển tiếp theo của đất nước với mục tiêu trở thành nước đang phát triển, công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng; trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Nước, đòi hỏi công tác dân vận phải không ngừng phát huy truyền thống, nâng cao năng lực vận động quần chúng, làm tốt vai trò là cầu nối quan trọng giữa Đảng với nhân dân, củng cố, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.

http://tapchiqptd.vn/vi/nhung-chu-truong-cong-tac-lon/phat-huy-truyen-thong-90-nam-tiep-tuc-doi-moi-nang-cao-hieu-qua-cong-tac-dan-van-cua-dang-/16129.html____________________

1 - Thông báo ý kiến của Bộ Chính trị số 293-CV/TW, ngày 14/10/1999.

2 - ĐCSVN – Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 2, tr. 119.

3 - ĐCSVN – Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 8, tr. 285.

4 - Hồ Chí Minh – Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 278.

5 - Sđd, Tập 5, tr. 88.

6 - ĐCSVN – Văn kiện Đảng toàn tập, Tập 47, tr. 710.

7 - Bài viết “Chuẩn bị và tiến hành thật tốt Đại hội XIII của Đảng, đưa đất nước bước vào một giai đoạn phát triển mới” của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhân dịp kỷ niệm 75 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 02/9/2020.